Öncelikle Reflü nedir ona bakalım:
Günümüzde bir
hastalık adı gibi anılan reflünün esasen kelime anlamı geriye akımdır. Geriye
kaçış olarak da bilinir. Gaster kelimesi Latince'de mide anlamına gelir. Gastro
mide ile ilgili anlamındadır. Özofagus Latince'de yemek borusu anlamına gelir.
Özofageal yemek borusu ile ilgili anlamındadır. Gastroözofageal Reflü, mide ve
yemek borusu ile ilgili geri akım ya da mideden yemek borusuna geri akım
anlamına gelir. Mide içeriğinin(asit, safra, yiyecek maddeleri) mideden yukarıdaki
yemek borusuna doğru herhangi bir zorlama olmaksızın geçişini anlatır.
Sağlıklı
bireylerde de gün içinde birkaç kere sorunsuz şekilde gerçekleşebildiğinden
esasen reflü bir hastalık değildir. Doğal fizyolojik bir süreçtir. (Yamada,
1999) Düşünülenin aksine kişi uyanık ve ayaktayken, yatar pozisyonda ya da
uyuma halinde olduğundan daha sık gerçekleşir. Ancak yatar durumda
gerçekleştiğinde etkisi daha büyük olur. Sağlıklı bireylerde reflü
gerçekleştiğinde mide asitlerini içeren sıvı yemek borusundan kısa sürede
temizlenir. (Schwartz, 1999)
Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH) nedir:
Mideden yukarıya, yemek borusuna gelen asitli geri
akıntı, fıtık, obezite(şişmanlık), sigara kullanımı gibi nedenlerle
şiddetlenerek yemek borusuyla uzun süre temas halinde kaldığında, yemek
borusunun asitten kendini koruma özelliği yok olur, bu sürecin devam etmesiyle gırtlak,
yemek borusu ve solunum sisteminde doku hasarı meydana gelir. Bu duruma Gastroözofageal
Reflü Hastalığı diyoruz. GÖRH ciddiye alınması gereken bir sağlık sorunudur.
İleri aşamalarında tedavi edilmezse kansere neden olabilir. Modern toplumlarda
en sık görülen hastalıklardan biridir, insan sağlığını ve yaşam kalitesini
büyük ölçüde etkiler. (Gispert JP, 2009)
GÖRH bulguları:
1) Göğüste yanma: iki göğüs kafesini birleştiren
ortadaki kemiğin arkasında, mideden göğüse yayılan bir yanma hissi oluşması. Genellikle
yemeklerden 30-60 dakika sonra ortaya çıkar, nadiren birkaç saat sonra da hissedilebilir.
Yatar pozisyonda şiddeti artar. Zaman zaman gece uykusundan uyandıracak
şiddette olabilir. Bu durum Amerikadaki yetişkin nüfusun, %44'ünde ayda en az 1
kere, %14'ünde her hafta(Locke GR, 1997) %7'sinde ise her gün meydana
gelir ve reflü ile ilgili en tipik bulgudur. (Kahrilas, 2004)
2) Ağıza mide içeriğinin gelmesi(acı-ekşi su,
asit, safra, yiyecek maddeleri): Genellikle ağır bir yemek yenildikten sonra olur.
Bu nedenle tok karnına sırt üstü yatılmaması önemlidir. Son yiyecek akşam
yatmadan en az 2-4 saat önce yenilmiş olmalıdır.
3) Yutma güçlüğü de en tipik reflü bulgularından
biridir.
Bu bulgular haftada en az 2 defa ortaya çıkıyorsa
hastalıktan(GÖRH) kuşkulanılmalı ve mutlaka bir dahiliye uzmanına muayene
olunmalıdır. Amerikadaki yetişkin nüfusun %20'sinde mideden yemek borusuna geri
akıntı durumu hastalığı(GÖRH) görüldüğünü düşünürsek (Dent J, 2005) bu durumun ülkemizde
de oldukça yaygın görülebileceğini öngörebiliriz. Bu açıdan benzer
şikayetlerimiz varsa muayene olmayı ihmal etmememiz gerekir.
Bunların dışında daha nadir gözüken GÖRH
bulguları da vardır. Bunlara mide sıvısının ağız içine, ciğerlere, nefes
borusuna kaçması neden olabilir. Örneğin, larenjit(gırtlak iltihabı), öksürük,
astım, diş minesi kayıpları, sinüzit, ses kısıklığı, zatürree vb.(Sweet MP,
2007) Ayrıca São Paulo Eyalet Üniversitesi'nin
2011'de yapmış olduğu bir çalışmada ses teli rahatsızlıkları olanlarda
reflü hastalığı görülme sıklığının oldukça yüksek olduğu belirtiliyor.
Obezite(şişmanlık):
Şişmanlık özellikle de karın bölgesinde görülen
şişmanlık GÖRH riskini büyük oranda artırır. Yapılan bir çalışmada yüksek kilolu
ve şişman olmakla, GÖRH, yemek borusunda aşınma ve yemek borusu kanserleri
arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüş.(Festi D, 2009)
Ayrıca iç organlarda meydana gelen yağlanma ve
GÖRH arasında da anlamlı bir ilişki görülmüş. Buna göre iç organlarda artan
yağlanma karın bölgesi içi basıncı ve barsak içi basıncı artırıyor bu da fıtığa
neden olabiliyor.(de Vries, 2008) Fıtıklar bilindiği gibi GÖRH'nın önemli
nedenlerinden biri.
GÖRH tedavisi:
Tıp doktorları tarafından uygulanan mevcut
sıkıntıyı gidermeye yönelik çeşitli tedavi yöntemleri vardır. Bunların bir
kısmı reflü atakları sırasında çiğnenebilen ve rahatlama sağlayan ilaçlardan
bir kısmı da belli sürelerle tedavi amaçlı alınması gereken ilaçlardan oluşur.
Ayrıca GÖRH'ün ortaya çıkış nedenine göre ihtiyaç halinde genel cerrahi
uzmanları tarafından ameliyatla tedavi de yapılmaktadır. Bunların yanında yaşam
tarzında yapılacak bazı değişikliklerle rahatlama sağlanabilmektedir.
Yaşam tarzı değişiklikleri:
Burada bahsedeceğimiz yaşam tarzı değişiklikleri
bilgi verme amaçlıdır. GÖRH tedavisine başlanması için öncelikle mutlaka bir
dahiliye uzmanına muayene olunması gerekir. Doktorunuzun önermediği hiçbir
yöntemi uygulamayınız.
Son yıllarda GÖRH ile ilgili yalnızca hastayı
rahatsız eden yiyecek ve içeceklerden uzak durulması eğer bir rahatsızlık
yaratmıyorsa uygun miktarlarda tüketilmesinde bir sakınca olmadığı görüşü
yaygınlaşmış olsa da genel olarak Gastroözofageal Reflü Hastalığında(GÖRH)
şikayetleri artıran içeriklerden uzak durmak yararlı olacaktır. Aşağıda uzak
durulması önerilen içeriklerden ve yaşam tarzına yönelik değişikliklerden
bahsedeceğiz.
- Tütün ve tütün ürünlerinden(sigara, nargile, pipo, puro, vs.) kesinlikle uzak durulmalı.
- Alkollü içkilerden uzak durulmalı.
- Turunçgillerin(limon, portakal, greyfurt vs) suyu asitli yapısı nedeni ile tüketilmemeli.(Kaltenbach, 2006)
- Mutlaka kilo verilmeli ve ideal kilo ve ölçüler korunmalı.
- Kahveden ve kafeinli içeceklerden ve koyu(demli) çaydan uzak durulmalı.
- Turşulardan uzak durulmalı.
- Çikolatadan uzak durulmalı.
- Mintlerden (küçük nane aromalı şekerler vb) uzak durulmalı.
- Nane, soğan gibi besinlerin tüketimi azaltılmalı, beslenmede protein içeriği artırılmalı, mide asidinin uyarılmasını önlemek için acı baharatlar, karbonatlı içecekler ve domates tüketilmemeli.(Dönmez, 2010)
- Öğünlerde aşırı miktarda tüketimden kaçınılmalı, içecek tüketimi öğün aralarında tercih edilmeli, öğünlerle birlikte içecek tüketilecekse miktarı az tutulmalı. Yiyecek ve içecekler çok sıcak veya çok soğuk olacak şekilde tüketilmemeli.(Dönmez, 2010)
- Yağlı yiyeceklerden kaçınmalı.
- Kızartmalardan ve fastfood içeriklerinden uzak durulmalı. Gazlı içeceklerin tüketimi azaltılmalı.
- Düşük karbonhidratlı bir beslenme düzeni uygulanmalı. Yapılan araştırmalar günlük beslenmede karbonhidrat alımının azaltılıp, protein alımının artırılmasının GÖRH ile ilgili yakınmalarda azalma sağladığını ortaya koyuyor.(Yancy, 2001),(Austin,2006)
- Yatmadan 2-4 saat öncesinden yatıncaya kadar yiyecek tüketilmemeli.(Hagman, Bektaş, Üstün, 2009)
- Yatağın baş kısmı (yastık konulan bölüm) yükseltilmeli. Ancak burada özellikle dikkat edilmesi gereken bir nokta var. Başın altına fazladan yastık koyarak hastanın başını yükseltmek, karın içi basıncı artırarak GÖRH'ü kötüleştirir. Bu nedenle yapılması gereken uygulama, sadece yatağın baş kısmındaki ayaklarının altına takoz konularak, olduğu gibi yatağın baş kısmının 15 cm kadar yerden yukarı kaldırılmasıdır.(Hagman, Bektaş, Üstün, 2009)
Gastroözofageal Reflü Hastalığının yaşam kalitenizi olumsuz etkilemeyeceği,
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder